İkiden Daha Fazlası: Non-binary
- Psikolog Ezgi Özer
- 24 Aralık 2021
Nan baynıri diye okunan ''non-binary'' kavramını ikilik dışı ve iki şeyden olmayan olarak tanımlayabiliriz.
Non-binary geleneksel kadın ve erkek rollerini reddeder. Cinsiyeti spektrum olarak görür. Birbirlerini de buna bağlı olarak, algılama şekilleri farklı olabilir her non-binary aynı değildir.
Non-binary, ikili cinsiyet rejiminin dışındaki kimliklerini kapsayan şemsiye bir terimdir. İkili cinsiyet dediğimiz ise kimliklerin kadın ve erkekten ibaret olduğunu öne süren ve insanların kimliklerini, hayatlarını bu sisteme göre yaşaması noktasında baskılayan düşünce yapısıdır. Kadın ve erkek diye ayrılan cinsiyet kimlikleri toplum tarafından belli rollerin dayatılması ile sonuçlanır. Bu durum non-binary, trans ve diğer kimlikleri yok sayarak cisseksizm, heteroseksizm ve cinsiyetçilik gibi konuların sürekli hale gelmesini sağlayıp nefret dilinin, ayrımcılığın ve ötekileştirmenin yeniden üretilmesine yardımcı olur. İnsanları tek tip kadın, erkek kalıbına sokarak onlara toplumsal roller de atar. Bu rollerin atanmasıyla çoğu yaşam alanı sınırlanır ve sadece Lgbti+'lar için değil bütün insanlar ataerkil yapıdan zarar görür, yaşamak istemediği bir hayata mahkum edilebilir.
Non-binary, bir cinsiyet kimliğidir, cinsel yönelimle ilişkili de olsa birbirinden ayrıdır.Kişinin kendini ait hissettiği bedene dair algısı başkalarına duyduğu ilgiyi etkilemez, herkes gibi çeşitli yönelimlere sahip olabilir.
Non-binary'ler cinsiyet kimlik ve ifadeleriyle nasıl var olmak istiyorlarsa gerekli olan müdahalelerden geçebilir; ameliyat olabilir hormon kullanabilir. Non- binary olmanın bir sınırı, kuralı veya olması gerekeni yoktur.
Non-binary kimlikler trans şemsiyesi altında değerlendirilse de; her non-binary kişi trans değildir. Kişiler kendilerini arada, ikiliğin dışında olarak tanımlayabilir.
Non-binary olmak diğer kimlikler gibi dışardan fark edilebilen bir şey değildir. Kişinin nasıl göründüğü yani saçı, takıları, giyim tarzı, mimik ve tavırları ve dünya görüşü; karakteristik özellikleri ve cinsiyet ifadesi hakkında bilgi verir. Bizim asıl yapmamız gereken şey toplumsal rollere göre insanlara neden cinsiyet atamaya çalıştığımızı sorgulamak olmalıdır. İkili cinsiyet rejimi bizi ne kadar etkiliyor, ataerkil mi düşünüyorum gibi sorularla başlayabiliriz. Kişi kendi yönelimi veya kimliği ile ilgili bir beyanda bulunmadıkça buna dair varsayımda bulunmak doğru değildir.
LGBTİ+'lar genel olarak hem iş hayatında hem de sosyal çevresinde gizlenmeye zorlanıyor; açıldığında ayrımcılığa maruz bırakılıyor. Nefret söylemi, şiddet , istismar ve aşağılama çok yaygın. Non-binary kişilerin baş ettiği sorunlar ise diğer kimlik ve yönelimlere göre daha az görünür durumda. Sosyal medyaya yansımıyor bile, o kadar çok yerleşmiş ki ikili cinsiyet dediğimiz rejim; insanların nasıl yaşaması gerektiği ile ilgili sürekli bir baskı, kalıplara sokma ve belirlenen rollerle uygun davranışlar sergilemelerine yönelik sistematik denemeler mevcut. Önce kendimizi sonra çevremizi bu davranışlardan arındırmanın yollarını aramalıyız dünya bizim sandığımızdan daha çok çeşililik barındırıyor.
Abhijit Naskar