İlişki
ACT Terapisi Çerçevesinde Romantik İlişkilerde Doğru İletişim: Bir Örnek Üzerinden Açıklama
-
.jpg)
- Psikolog Ezgi Özer
- 30 Temmuz 2024
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) modelinin temel süreçleri, romantik ilişkilerde sağlıklı iletişimi geliştirmeye yardımcı olabilir. Bu yazıda, ACT terapisi çerçevesinde romantik ilişkilerde doğru iletişimi nasıl destekleyebileceğimizi bir örnek üzerinden açıklayacağız.
Ayşe ve Mehmet, uzun süredir birlikte olan bir çift. İlişkilerinde iletişim sorunları yaşıyorlar ve sık sık tartışmalara giriyorlar. Her ikisi de duygusal olarak yaralanmış hissediyor ve ilişkinin geleceği hakkında endişe duyuyorlar. ACT terapisi aracılığıyla, doğru iletişim becerilerini geliştirmeyi amaçlıyorlar.
1. Şimdiki Anla Temas: (Şimdi burada ol!)
Ayşe ve Mehmet, tartışmalarda geçmişte yaşadıkları olumsuz deneyimlere veya gelecekteki olumsuz senaryolara odaklanıyorlar. Bu, anı kaçırmalarına ve birbirlerinin duygusal deneyimlerine yeterince dikkat edememelerine neden oluyor.
- Bilinçli Dinleme: Ayşe ve Mehmet, birbirlerinin söylediklerine tam anlamıyla odaklanarak, dikkatlerini şimdiki ana getirebilirler. Örneğin, bir partner konuşurken diğerinin aktif bir şekilde dinlemesi ve yanıtlaması gerekir.
- Duygusal Farkındalık: Her ikisi de, konuşma sırasında kendi duygularını ve partnerlerinin duygularını fark ederek, bu duygulara saygı gösterebilirler. Duyguların farkına varmak, iletişimin daha samimi ve empatik olmasına yardımcı olur.
- Anı Yaşama Egzersizleri: İlişkilerinde mindfulness egzersizleri yaparak, mevcut anı daha iyi değerlendirebilirler. Örneğin, birlikte yürüyüş yaparken veya yemek yerken, birbirlerinin varlığına ve anın tadına odaklanabilirler.
2. Ayrışma: (Düşünmeni seyret!)
Ayşe ve Mehmet, tartışmalarda birbirlerine karşı olumsuz düşüncelerini sert bir şekilde ifade ediyorlar: "Sen hiç anlamıyorsun", "Bu hep böyle olur". Bu düşünceler iletişimi olumsuz etkiliyor ve çatışmalara yol açıyor.
- Düşünceleri Ayrıştırma: Ayşe ve Mehmet, tartışırken kendilerini içsel düşüncelerinden bağımsızlaştırabilirler. Örneğin, "Şu anda senin için önemsizim" yerine, "Beni önemsemediğini düşünüyorum" diyebilirler.
- Düşüncelerle Mesafe Koyma: Tartışmalar sırasında, olumsuz düşüncelerin sadece düşünce olduğunu ve gerçekliği yansıtmayabileceğini kabul edebilirler. Bu, düşüncelerin iletişimde etkisini azaltabilir.
- Düşünceleri Gözlemleme: Her iki partner de, olumsuz düşüncelerinin etkisi altında kalmak yerine, bu düşünceleri sadece gözlemleyerek, daha nesnel bir bakış açısı geliştirebilirler.
3. Kabul: (Açık ol!)
Ayşe ve Mehmet, tartışmalarda duygusal olarak savunma mekanizmaları kullanıyorlar. Bu, duygusal zorluklardan kaçınmalarına ve duygusal şiddeti artırmalarına neden oluyor.
- Duyguları Kabul Etme: İlişki içinde karşılıklı olarak, olumsuz duygulara yer açmak ve bu duyguları yargılamadan kabul etmek önemlidir. Örneğin, "Şu anda üzgünüm, bu duyguyu anlamaya çalışıyorum" şeklinde bir ifade kullanabilirler.
- Duygusal Açıklık: Ayşe ve Mehmet, duygusal deneyimlerini açıkça ifade edebilirler. Bu, duygusal kapalı kalmayı önler ve daha derin bir bağ kurmalarına yardımcı olur.
- Şefkatli İletişim: Partnerler, duygusal zorluklarla başa çıkarken şefkatli bir yaklaşım benimseyebilirler. Duygularını kabul ederek, birbirlerine daha anlayışlı ve destekleyici olabilirler.
4. Bağlamsal Benlik: (Gözlemleyen ben)
Ayşe ve Mehmet, tartışmalarda sadece kendi düşüncelerine ve duygularına odaklanarak birbirlerini anlamakta zorlanıyorlar. Bu, empati eksikliğine ve yanlış anlamalara neden oluyor.
- Gözlemleyen Benlik: Ayşe ve Mehmet, tartışma sırasında sadece kendi perspektiflerinden değil, aynı zamanda partnerlerinin bakış açılarından da değerlendirme yapabilirler. Örneğin, "Bu durumda sen nasıl hissediyorsun?" şeklinde sorular sorabilirler.
- Empatik Dinleme: Her iki partner de, diğerinin duygusal ve düşünsel deneyimlerini bir gözlemci olarak değerlendirebilir. Bu, empati ve anlayışı artırır.
- İçsel Deneyimlere Dış Perspektif: İlişki içindeki her birey, kendi içsel deneyimlerini dışarıdan gözlemleyen bir bakış açısıyla inceleyebilir, böylece daha objektif bir iletişim kurabilirler.
5. Değerler: (Önem verdiklerini bil!)
Ayşe ve Mehmet, ilişki içindeki değerlerini belirlemekten kaçınıyorlar ve bu, ilişkilerindeki amaçsızlığa ve tatminsizliğe yol açıyor.
- Değerler Belirleme: Ayşe ve Mehmet, ilişkilerinde neyin önemli olduğunu ve hangi değerlere sahip olduklarını belirlemek için birlikte çalışabilirler. Örneğin, dürüstlük, saygı ve destek gibi değerleri tanımlayabilirler.
- Değerler Üzerinden İletişim: İletişimlerinde, bu değerlerin kılavuzluk etmesini sağlayabilirler. Örneğin, "Bu durumda dürüstlük değerimize uygun olarak bu konuyu açıkça konuşmak istiyorum" diyebilirler.
- Değerlerle Eylem: İlişkide belirlenen değerlere uygun davranışlar sergilemek, iletişimde tutarlılığı ve bağlılığı artırır.
6. Kararlı Eylemler: (Gerekeni yap!)
Ayşe ve Mehmet, ilişkilerindeki sorunları çözmek için ne yapacaklarına karar vermekte zorluk çekiyorlar ve bu da sürekli tartışmalara neden oluyor.
- Eylem Planı Oluşturma: Ayşe ve Mehmet, iletişimlerini geliştirmek için somut eylem planları oluşturabilirler. Örneğin, haftada bir "check-in" yaparak ilişkinin durumunu değerlendirebilirler.
- Somut Hedefler Belirleme: İletişimde daha iyi olmak için kısa vadeli hedefler belirleyebilirler. Örneğin, her tartışma sırasında birer olumlu geri bildirim verme hedefi koyabilirler.
- Eylemde Tutarlılık: Belirledikleri hedeflere uygun olarak düzenli bir şekilde davranışlarını gözden geçirebilir ve gerektiğinde düzeltmeler yapabilirler.
Sonuç olarak; Ayşe ve Mehmet, ACT terapisi aracılığıyla doğru iletişim becerilerini geliştirebilirler. Şimdiki anla temas kurarak, düşüncelerini ayrıştırarak, duygularını kabul ederek, gözlemleyen benlik perspektifi geliştirerek, değerlerini belirleyerek ve kararlı eylemler atarak, daha sağlıklı ve tatmin edici bir ilişki sürdürebilirler. ACT, romantik ilişkilerde iletişimi güçlendirmenin ve karşılıklı anlayışı artırmanın etkili bir yolu olabilir.
